< terug

(22-23) Measuring the mountains

Studio-omschrijving:

Een goed jaar geleden kreeg het academisch ontwerpbureau AVDAK de vraag om na te denken over een (openlucht-) museum voor hedendaagse kunst op 3000 meter hoogte in de Italiaanse Alpen. Het idee ontstond tijdens een toevallige ontmoeting waarin een bergsportfanaat en de lokale burgemeester elkaar vinden in een gedeelde interesse voor kunst. De initiële vraagstelling omvat zowel het tentoonstellingsprogramma, als het landschap, de wandelinfrastructuur en een minimale residentie voor trekkers en kunstenaars.

Binnen deze masterstudio-omgeving engageer je je als student om samen met ons, zoals in een projectbureau, dit vraagstuk ontwerpmatig te verkennen. Dat doe je in de eerste plaats door binnen het aangeboden kader een individueel project uit te werken. Maar de individuele projecten zijn ook input voor een reflectie op de initiële vraagstelling die we als groep zullen maken en waarvoor de het cureren van het materiaal als leervorm en de tentoonstelling als format voor een antwoord zullen inzetten.

We schuiven vier perspectieven naar voor om naar de opdracht te kijken. Je kan ze beschouwen als puzzelstukken die in het persoonlijke project in elkaar gepast zullen moeten worden:

1) zonder titel, afmeting onbekend

[art/architecture]

“AVDAK is naast de naam van een tentoonstellingsruimte op het gelijkvloers van het MEUROP gebouw, ook de naam van een Academische Ontwerp Bureau (AOB) dat in 2015 werd opgericht door Wim Goossens en Arnaud Hendrickx. De naam van het AOB is een acroniem voor Architectuur Voor, Door en Als Kunst en tevens een homoniem voor ‘afdak’. Zoals de naam al aangeeft, wil AVDAK architectuur als kunstvorm onderzoeken, door mechanismen uit de kunst te identificeren, te benoemen en te contextualiseren en ze te gebruiken om (tentoonstellings-)architectuur voor kunst te begrijpen, te ontwerpen en te creëren. AVDAK omschrijft zichzelf vaak als een spin-off van expressie en zet de expertise die binnen die leeromgeving wordt ontwikkeld in voor extra-muros projecten. Vaak gebeurt dat in samenwerking met kunstenaars (o.a. Michael Van den Abeele, Roel Kerkhofs, Geert Goiris, Pieter Vermeersch, Richard Venlet, Dimitri Vangrunderbeek…) en artistieke organisaties (o.a. Horstfestival, M HKA, Pianofabriek, M Museum …). AVDAK als tentoonstellingsruimte is de intra-muros extensie van deze praktijk.”

Uit: Goossens W. & Hendrickx A. (2022), AVDAK. Vitrine voor uitwisseling tussen architectuur en kunst in onderwijs, onderzoek en praktijk. (Zaaltekst bij de tentoonstelling Studio Ester Goris, 5 werken in opstelling #01 gecureerd door AVDAK)

2) wanneer apollo en erebia gaan schuilen

[human/nature]

“In the mountains, weather often changes rather abruptly. In the valley, hikers are not aware of the approaching weather fronts. But the butterflies of the High Alps quickly react to such weather events. Parnassius phoebus, the small Apollo, only flies in bright sunshine. The same as the umber Erebia and other butterflies, it will immediately settle on the ground and seek shelter underneath the leaf canopy once the sun disappears behind a cloud. Where there was a lively dance of butterflies a short while ago, there is all at once not a single one of these sunloving creatures to be seen. Hikers are well advised to pay attention, when suddenly, no butterfly is fluttering around anymore.”

Uit: Ritter M. (2021). Becoming Aware of Alpine Dynamics – While Hiking. in Kissling T. (ed.), SOLID, FLUID, BIOTIC. Changing Alpine Landscapes., Lars Müller, p.23 (Boek met bevindingen van het werk verricht door VOGT Landscape Architects en de leerstoel van Günther Vogt aan de ETH Zürich in het kader van de 17e architectuurbiënnale in Venetië.)

3) bergtijd, ruggewicht en andere onmetelijkheden

[sense/sensibility]

“De zeetijd en bergtijd zijn niet artificieel, en herbergen daardoor een enorme rust. Ze volgen louter het ritme dat de natuur hun voorschotelt. Verstaanbaar is het feit dat enkel praktische zaken, complexe knobbels des afspraken en het vlot verloop van drukke dagen nood hebben aan een houvast om invulling te geven.

De zeetijd, de tijd der krabben en mossels. Hun dag wordt ingedeeld in twee momenten. Eb en vloed.

Dat krijgen ze twee maal te horen. De tijd laat hen voor het grootste deel van de dag met rust, waardoor rust mogelijk is. De chronologische tijd, de menstijd, laat ons daarentegen nooit los, wij krijgen dat zestig maal vierentwintig keer te horen, dat is 86 400 keer op een dag dat we geconfronteerd worden met de tijd. Min onze slaap. De uitzondering betreft de slaap.”

Uit: Legrand M. (2022). To Forget – To Let It Bivouac in the Head (Studentenwerk gerealiseerd binnen de context van de studio ALT 2585 / EST WGS84: 384631 / NORD WGS84: 5080163 die in het academiejaar 2021-22 liep.)

4) architectuur als poëtische maat

[artefact/agency]

“Close encounter of the third kind: the artefact acts as a poetic measure. In other words, the artefactual agency of the articulation of a measure—an assemblage of artefact, context and observer—causes the emergence of a new, irreducible property that recalibrates how one perceives the artefact and/or its context. This entails an active role for the artefact as an agent that, in a sense, ‘measures’ the context.

Third kind, subtype A: A close encounter of the third kind that is instigated by the agency of an artefact that is not specifically tailored to measure a specific site. This process can be seen as a form of displacement. An artefact that is not devised in situ is moved from one place to be carefully placed in another. As a result of this displacement (movement) the artefact and the context in which it is placed are displaced (get a new significance or agency).

Third kind, subtype B: A close encounter of the third kind that is instigated by the agency of an artefact that is specifically tailored to measure a specific site.”

Uit: Goossens, W., Hendrickx, A. & Janssens, N.(2016). A Case of Poetic Measuring: Isopleth. Studies in Material Thinking, 14. (Wetenschappelijk artikel terug te vinden op http://www.materialthinking.org/papers/219)

We stellen ook vijf schalen voor, waarvan je er één kiest om je individuele project naar te richten. Samen staan ze voor de schaalonbepaaldheid, en in die zin ook schaalvrijheid, van het programma, maar ze kunnen ook gelezen worden als de mogelijkheid om ook heel concreet (meubel, bouwwerk…) te gaan in het individuele project. Elk van deze schalen scharniert op een manier met een concreet studentenwerk van vorig jaar. Deze projecten zullen sparringpartners zijn voor jullie eigen project en zullen in de loop van de studio aan jullie gepresenteerd worden.

1) Granietveld [XS/interventie]

Een kleinschalig aardappelveld aangelegd op een granieten rotsblok.

2) Watertoren [S/paviljoen]

Het bevroren water dat in de winter in de bergen gestockeerd wordt en dat bij smelt door de zwaartekracht zijn weg naar beneden zoekt.

3) Slaaptheater [M/bivak]

Al hetgeen betrekking heeft tot een avondritueel, het bivak en een hoofdlamp.

4) Rodzo é Nèr [L/museum]

Rood en zwart, de kleuren van de vlag van valle d’Aosta; twee kleuren die niet meteen in de natuurlijke omgeving voorkomen.

5) 300.000m3 [XL/landschap]

De hoeveelheid materiaal die verplaatst werd voor de aanleg het stuwmeer aan de Gröscheneralp in Zwitserland.

Workshop Nus (IT):

Bij de aanvang van de studio organiseren we een internationale workshop in de Italiaanse Alpen, samen met een parallel lopende studio uit interieurarchitectuur in Gent, de Politecnico di Torino (IT) en de Norwegian University of Science and Technology van Trondheim (NO). Bedoeling van de workshop is het potentieel en de kwaliteiten van de site te verkennen door met een gerichte blik te wandelen, vanuit een concrete opgave rond het poëtisch meten te ontwerpen en vanuit een specifieke attitude te leren (re-)ageren op de site.

De workshop zelf loopt van 9 tot en met 13 oktober. Afreis is voorzien op 8 oktober; terugkomst op 14 oktober. Uitvalsbasis voor de wokshopweek is de refuge Magia in Nus in Val d’Aosta, gelegen op 2000m hoogte.

https://www.rifugiomagia.it/

De workshop maakt deel uit van een Blended Intensive Programme (Erasmus+). Deze korte, intensieve programma’s zijn bedoeld om studenten met verschillende achtergronden en uit diverse studierichtingen en cycli de mogelijkheid van internationale uitwisseling aan te bieden door het combineren van fysieke mobiliteit en online samenwerking. Kostprijs van de workshop (verblijf, maaltijden, transport, extra kosten) zal ongeveer 650 euro bedragen. Binnen het Erasmus+ programma is er voor elke student een financiële ondersteuning voorzien van 70 euro/dag (490 euro in totaal), voor studenten die voor verhoogde tegemoetkoming in aanmerking komen bedraagt de tussenkomst 100 euro/dag (700 euro in totaal + een extra reistussenkomst van 180 euro). Dit betekent dat je zelf nog een bedrag van ongeveer 150 euro voor deze week zal moet voorzien.

Vanzelfsprekend is het deelnemen aan de workshop een must voor deze studio en gaan we er van uit dat iedereen deelneemt. Mocht je toch om de een of de andere reden niet kunnen deelnemen, dan wordt dat op voorhand doorgesproken en wordt er in synergie met wat er op dat moment op de workshop in Italië gebeurt, een alternatieve opdracht voorzien.

Studiebezoek Heerlen (NL):

Net over de landsgrens, in Heerlen (NL), lopen drie initiatieven die een bezoek waard zijn in het kader van de studio. Ze hebben een verschillende looptijd, maar op 3, 4, 5 en 6 november is er een overlap in de activiteiten. Bezoek gebeurt op jouw eigen initiatief.

What The Flag?! 2022 26/08 tot 27/11 (elke dag, verschillende locaties Heerlen (NL)) > https://greylightprojects.org/what-the-flag-2022/ maar bekijk ook deze https://greylightprojects.org/the-flags-are-down/

Furkart Ephemera. 03/11 tot 04/12 (do-zo van 11u tot 17u, Greylight Projects Heerlen (NL)) > https://greylightprojects.org/furkart-ephemera-2022/

DMFF12: ECHO. 01/11 tot 06/11 (NL, Royal Theater) en Aken (DE, Apollo Kino)) > https://www.dmff.eu/over-dmff/thema-2022/

Verwachte output:

Een masterstudio is een omgeving om jezelf als ontwerper verder te ontwikkelen, te ontdekken wat architectuur voor jou betekent en op zoek te gaan naar hoe je als architect in de wereld wil staan. Daarom formuleer je binnen het kader van de algemene vraagstelling vanuit je eigen fascinaties en interesses een individueel project dat zich richt op een van de vijf voorgestelde schalen. In dat persoonlijke project ga je op zoek naar een productieve uitwisseling tussen kunst en (landschaps-, interieur- of tentoonstellings-) architectuur. Die zoektocht mondt uit in een ontwerp dat je synthetiseert in een aantal (autonome) tentoonstelbare documenten en artefacten (planmateriaal, modellen, installaties…) waarvan de aard en de hoeveelheid kunnen verschillen in functie van het project, maar waar ongeacht de schaal van het project, een voldoende grote complexiteit uit afleesbaar is. Op masterniveau wordt de complexiteit van een project niet gemeten aan de aard van het programma, noch aan de omvang van het ontwerp of de aard van de context, maar wel op basis van het aantal genomen ontwerpbeslissingen, hun consistentie en de wijze waarop ze een coherent geheel vormen.

De workshop heeft een eigen agenda met een specifieke doelen en verwachtingen. Aan het einde van de workshop zullen de resultaten en ervaringen van de workshop uitgewisseld en gepresenteerd worden voor een kleine delegatie van lokale besturen en belanghebbenden. Daarnaast creëer je ook een publiceerbaar document als een echo van – echo is ook het thema voor deze editie van het Dutch Mountain Festival – , herinnering aan of nabeeld van de workshopweek. Deze individuele documenten zullen samen met de bijdragen van de andere internationale deelnemers aan de workshop het materiaal vormen voor een gemeenschappelijke publicatie.

Image: Robert Kinmont, 8 Natural Handstands, 1969 (detail + rotated)