Aanbod 2022-2023, theoretische masterproef
Begeleiding: Anne-Françoise Morel, Charlotte Rottiers
Domein: Deze masterproef situeert zich in het domein van de geschiedenis en theorie van de architectuur, 19de-20ste eeuw.
Aantal studenten: 1 student
Thema:
Een jachtpaviljoen, winkelpanden, kantoren, overheidsgebouwen, kerken, kathedralen, kappelen, een kunstenaarsatelier, palazzi en serres, maar ook de neo-gotiek, classicisme, neo-Vlaamse renaissance en een vleugje art nouveau. Alphonse Groothaert is van alle markten thuis, en de term eclecticus past dan ook perfect om zijn oeuvre te omschrijven. Of niet? Hoewel hij aangesteld was als architect in het Ministerie van Openbare Werken, als privé-architect voor koning Leopold II én de rechterhand van Alphonse Balat was, is Alphonse Groothaert in de plooien van de geschiedenis verdwenen.
Zo goed als elk spoor van Alphonse Groothaert ontbreekt in de historiografie van de Belgische architectuurgeschiedenis, terwijl hij een centrale rol innam te hebben in de Belgische architectuurscène begin 20ste eeuw. Zijn tijdsgenoten omschreven hem als spilfiguur van het traditioneel modernisme, en hij was de uitvoerder van enkele spraakmakende projecten zoals de Notre Dame kerk in Laeken (1907, naar ontwerp van Poelaert). Hoewel zijn opdrachtgevers en projecten voornamelijk in België gesitueerd waren, wierp hij zijn blik ook naar het buitenland. Zo ontwierp hij het Belgische Consulaat-Generaal in Seoul, Korea; en publiceerde hij een reeks bijdrages in Vers l’Art over architectuurcultuur en monumenten in bijvoorbeeld Java en Indochina.
Aan de hand van plannen en snedes van zijn (studenten)werk bewaard in de Kunstenbib in Gent, gepubliceerde platen van uitgevoerd werk en wedstrijdinzendingen, de gebouwen in situ in maar ook essays gepubliceerd in Vers l’Art; zal het oeuvre en de carrière van Groothaert gereconstrueerd worden. Daarbij zal niet alleen aandacht besteed worden aan een typologische en stilistische analyse van zijn oeuvre, maar ook aan Groothaert’s positionering in het toenmalige architectuurdebat.
Deze monografische studie zal niet alleen deze onderbelichte figuur in de Belgische architectuurwereld terug in de schijnwerpers plaatsen, maar ook inzicht bieden in de conceptie van neostijlen en traditioneel modernisme, en de verhouding van de architect in deze veelheid van stijlen. De dubbele rol van Groothaert als architect voor private opdrachten en deel van het overheidsbestel zal daarbij ook een belangrijke rol spelen. Hoe hebben verschillende opdrachtgevers, administratieve en budgettaire voorwaarden een verschillende impact op de architectuurproductie? In welke opzichten wijken de private opdrachten af van die hij als overheidsarchitect uitvoerde?
Daarnaast kan de student ook aandacht hebben voor het erfgoedaspect van deze architectuur. Enkele van zijn commerciële en residentiële panden sieren nog steeds het straatbeeld in Brussel en zijn net zoals de projecten voor Leopold II opgenomen in de inventaris onroerend erfgoed Iris Monument. Het Consulaat-Generaal dat hij ontwierp in Seoul is nu een afdeling van het SeMa kunstenmuseum. Kan een studie van Groothaert ’s oeuvre tot een opwaardering van zijn nalatenschap leiden?
Begeleiding:
Deze masterproef situeert zich in het domein van de geschiedenis en theorie van de architectuur, 19de-20ste eeuw. De masterproef wordt geschreven onder het promotorschap van prof. Dr. Anne-Françoise Morel met begeleiding door Charlotte Rottiers.
Methode, vaardigheden en output:
De scriptie hanteert de historische casuïstiek en gebouwanalyse als primaire methode. Op basis van bestaande secundaire literatuur zullen cases historisch onderzocht worden (archief- en literatuurstudie, architectuurbeschrijving).
De ontstaans- en gebruiksgeschiedenis van de gebouwen wordt gecontextualiseerd aan de hand van literatuur over de ontwikkeling van het beroep van de architect, de Belgische architectuurcultuur rond de eeuwwisseling, het ontstaan van de moderne hoofdstad, de geschiedenis van het ontwerpen, inclusief stijlkeuzes en de debatten architectuur en vormgeving.
Van de student wordt verwacht dat die zich inwerkt in archiefonderzoek en de resultaten hiervan in dialoog brengt met diens vaardigheden als architect (plananalyses, ruimtelijk analyse, gebouwbeschrijvingen, het maken van reconstructietekeningen waar nodig).
Het onderzoek zal resulteren in een wetenschappelijk geschreven tekst, onderbouwd met illustraties, tekeningen of andere visualisaties.
! Passieve kennis van het Frans is een vereiste.
Afbeelding: Residentieel complex met winkelpand in Brussel, Alphonse Groothaert, bewaard in de Kunstenbib Gent.