Brutalisme revisited: welke toekomst voor het Erasmusgebouw en de Sint-Caroluskerk van Marc Dessauvage?
Individual Master Dissertation 2022-23
Supervisor: Sven Sterken
Campus: Brussels or Ghent
Language: NL
Max. number of students: 2
Description of the project:
Het Erasmushuis (deel van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de KU Leuven) is een beeldbepalend complex op een kruisvormige plattegrond, met bibliotheek, kantoren en seminarielokalen. Het werd ontworpen in 1969 door Marc Dessauvage (1931-1984), als onderdeel van een veel ruimer masterplan dat onder meer een theater, museum, kerk, en inpandige doorgangen bevatte. Enkel het huidige gebouw werd gerealiseerd, en in 1975 gebruik genomen. De omringende tuin is een ontwerp van de bekende tuinarchitect Jacques Wirtz, en bevat beeldhouwwerk van onder meer Rik Poot. Het Erasmusgebouw is een sleutelwerk in het oeuvre van Dessauvage, en het laatste grote bouwwerk dat hij realiseerde. Daarvoor had hij hoofdzakelijk kerken en private woningen gebouwd. De architectuur refereert duidelijk naar het Brutalisme, en is duidelijk ook beïnvloed door het – toen erg invloedrijke – werk van Louis Kahn. Vijftig jaar na zijn voltooiing is het gebouw aan een update toe. De inpassing in het stedelijke weefsel blijft in zekere mate problematisch; het ruwe zichtbeton verweert; en de energieprestaties van het gebouw zijn ronduit dramatisch. In het licht van het 600-jarig bestaan van de KU Leuven in 2025 wil de universiteit stilstaan bij haar maatschappelijke rol. Een duurzaam gebouwenpark is daar een fundamenteel onderdeel van. Tegelijk is de universiteit een instituut met respect voor de traditie en het verleden. Beide perspectieven komen samen in het Erasmushuis: hoe kan het gebouw worden aangepast aan de noden van de toekomst, met respect voor zijn erfgoedwaarde? Deze masterproef neemt deze dubbele vraag als uitgangspunt voor een historische en prospectieve verkenning. Doel is om de historische context, de architecturale kwaliteiten en de erfgoedwaarden van het gebouw in kaart te brengen, als basis voor een ontwerpmatig onderzoek naar zijn toekomstpotentieel. Deze zaken kunnen door één of meerdere studenten in nauwe samenwerking worden onderzocht.
Ook de Sint-Caroluskerk in Holsbeek (bij Leuven) van Dessauvage staat voor een grote uitdaging: het gebouw is nog in vrij goede staat, maar zou binnenkort niet langer gebruikt worden voor de eredienst. De kerkfabriek stelt zich daarom de vraag of de kerk op een andere manier nog dienst kan doen voor de omliggende wijk; een dergelijk nevengebruik kan mogelijks inkomsten genereren zodat het gebouw verder onderhouden kan worden zonder subsidies, en kerk blijven. Doel van deze masterproef is dan ook na te denken over relevante programma’s op wijkniveau, en de ruimtelijke inpassing ervan in het kerkgebouw met respect voor zijn architecturale kwaliteit. De student kan hierbij terugvallen op eerder onderzoek dat rond de kerken van Marc Dessauvage is gevoerd door de promotor en vorige studenten. Het gaat hier om een reële vraag met de lokale kerkfabriek als klankbord; deze masterproef is dan ook niet zomaar een vrijblijvende academische oefening, maar een unieke kans om via onderzoek en ontwerp het verschil te maken in een concrete context. Op deze masterproef kan 1 student werken.
Expected output: het format van de output wordt bepaald door de insteek en benadering van de student, en in onderling overleg met de promotor bepaald. Idealiter heeft de scriptie zowel een geschreven als een (conceptueel) ontwerpmatige component.
References/Further reading:
Charlotte Ardui & Sven Sterken, ‘Pionier tegen wil en dank. De Sint-Jozef Arbeiderkerk van Marc Dessauvage in Vosselaar’, Trajecta, Volume 30, Issue 1, mrt 2021, p. 150 – 172.
Geert Bekaert, Luc Verpoest, Marc Dessauvage 1931-1984. Wommelgem: De Gulden Engel, 1985.
Anne-Françoise Morel, Marc Dessauvage, St.-Caroluskerk, Holsbeek. Oefening Geschiedenis van de Bouwkunst III: Kerkenbouw in België na WO II, UGent, 2003-2004.
Beeld: Boven: Erasmushuis Leuven (herkomst foto: Facebookpagina Letterenbibliotheek).
Onder: Sint-Caroluskerk (foto Yannick Sluyts, 2015)
